هوش هیجانی؛ واکنش و پاسخ

در هوش هیجانی، تفاوت اساسی بین واکنش دادن و پاسخ دادن در ارتباطات اهمیت ویژه‌ای دارد. واکنش دادن به معنای عکس‌العملی فوری و ناخودآگاه است که بیشتر ناشی از احساسات لحظه‌ای، تعصبات یا تجربیات گذشته است. این نوع واکنش‌ها اغلب تند و بی‌فکرانه هستند و معمولاً به ایجاد تنش و سوء‌تفاهم در ارتباطات منجر می‌شوند. مثلاً وقتی کسی انتقادی مطرح می‌کند، فرد ممکن است به‌جای گوش دادن و بررسی آرام، بلافاصله و با حالت دفاعی واکنش نشان دهد؛ در این حالت، واکنش به جای حل مشکل، باعث افزایش تنش می‌شود. در مقابل، پاسخ دادن فرایندی آگاهانه‌تر است که طی آن فرد ابتدا احساسات خود را شناسایی و ارزیابی می‌کند، سپس در آرامش تصمیم می‌گیرد چگونه با موضوع برخورد کند. پاسخ دادن زمان بیشتری می‌طلبد و به فرد اجازه می‌دهد از ذهن منطقی خود کمک گرفته و واکنشی متناسب‌تر نشان دهد. در این حالت، فرد قبل از واکنش دادن به احساسات خود توجه می‌کند، آرام می‌ماند و به صورت سازنده‌تری برخورد می‌کند. مثلاً اگر کسی نقدی را مطرح کند، فرد با هوش هیجانی بالا به جای دفاع یا خشم، ابتدا نقد را گوش داده، تحلیل می‌کند و سپس پاسخی محترمانه و کارآمد ارائه می‌دهد.